Prorioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF) – nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu
Metoda torowania nerwowo-mięśniowego oparta jest na neurofizjologicznych zasadach wykonywania czynności ruchowych z uwzględnieniem poszczególnych faz kontroli motorycznej, nierozerwalnie związanych z osiąganiem nowych pozycji i możliwości poruszania się w nich.
Torowanie nerwowo-mięśniowe (ang. proprioceptive neuromuscular facilitation, PNF), czyli proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu. Proces uczenia ruchu, rozumiany w PNF jako odtwarzanie utraconej funkcji. Metoda uwzględnia odczuwanie własnego ruchu (propriocepcję) oraz skupia się na ułatwianiu ruchu zgodnego z fizjologicznymi sposobami ich wykonywania dlatego proponuje ruchy naturalne, przebiegające trójpłaszczyznowo, zbliżone do aktywności dnia codziennego.
W terapii wg koncepcji PNF koncentrujemy się na odtwarzaniu utraconej funkcji, uczymy się ruchu poprzez wielozmysłowe bodźcowanie, polegające na sumowaniu czucia głębokiego z różnego rodzaju pobudzeń ze środowiska zewnętrznego, takich jak bodźce czuciowe, wzrokowe, słuchowe.
Terapia nerwowo-mięśniowa – przebieg
Wielozmysłowe bodźcowanie polega na wykorzystaniu:
- zmysłu słuchu (uświadomienie pacjentowi określonego ruchu poprzez krótkie wyraźne komendy)
- zmysłu wzroku (kontrola i korekcja ruchu poprzez aspekt wizualny; wzmocnienie napięcia mięśniowego)
- kontaktu manualnego (odpowiedni chwyt terapeuty stymuluje receptory skóry pacjenta i dokładnie określa kierunek wykonywanego ruchu)
- oporu manualnego, odpowiednio dawkowanego i dostosowanego do potrzeb pacjenta (jego zastosowanie pozwala na torowanie ruchu, uzyskanie poprawy stabilności i kontroli motorycznej, wpływa na lepszą świadomość ruchu przez pacjenta)
- trakcji (rozciąganie/wydłużenie mięśni tułowia lub kończyn)
- aproksymacji (dociśnięcie powierzchni stawowych)
- strechingu (impuls pobudzający rozciągnięty mięsień do skurczu lub stymulujący napięty mięsień do intensywnego skurczu), co pobudza proprioreceptory znajdujące się w mięśniach, ścięgnach i torebkach stawowych
Torowanie nerwowo-mięśniowe – rezultaty
Korzyści dla pacjenta wynikające z pracy według Koncepcji PNF:
- metoda przyjazna dla pacjenta – oparta na bezbolesnej pracy, wykorzystującej silne odcinki ciała i umiejętności chorego do ułatwiania reedukacji utraconych funkcji
- wysoki poziom bezpieczeństwa terapii wynikający z integracji zabiegu z diagnostyką
- możliwość pracy z chorym na każdym poziomie dysfunkcji
- wysoki poziom edukacji pacjenta, oparty na współuczestnictwie w planowaniu terapii
- duża efektywność prowadzonej terapii, wynikająca z dokładnej analizy problemu i ukierunkowanych oddziaływań
Wskazania dla terapii opartej na torowaniu nerwowo-mięśniowym
Metodę PNF stosuje się w leczeniu i rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami w obrębie układu kostno-stawowego, mięśniowego i nerwowego, w szczególności:
- po udarach mózgu, urazach czaszkowo-mózgowych, urazach rdzenia kręgowego
- z chorobą Parkinsona, stwardnieniem rozsianym, stwardnieniem zanikowym bocznym, chorobami móżdżku, polineuropatiami, dystrofiami mięśniowymi; skoliozami
- po operacjach wszczepienia endoprotezy biodra lub kolana, rekonstrukcji więzadeł stawu kolanowego, po złamaniach kości
z zaburzeniami oddychania, połykania
